Zwyrodnienie stawów u psa to schorzenie, które rozwija się stopniowo, często przez długie miesiące lub nawet lata, i zwykle jest efektem przewlekłych zaburzeń w obrębie stawu. Jedną z najczęstszych przyczyn tej choroby jest dysplazja – wada rozwojowa struktur stawowych, szczególnie stawu biodrowego i łokciowego, która u niektórych ras psów ma podłoże genetyczne i ujawnia się już we wczesnej młodości. Właśnie w kontekście dysplazji należy rozumieć osteoartrozę – przewlekłe, postępujące zwyrodnienie stawu prowadzące do bólu, sztywności, ograniczenia ruchu i znacznego pogorszenia komfortu życia zwierzęcia.
Czym jest osteoartroza i jak się rozwija?
Osteoartroza to przewlekła choroba zwyrodnieniowa stawów, w której dochodzi do stopniowego uszkodzenia chrząstki stawowej, przebudowy podchrzęstnej warstwy kości oraz zmian w obrębie torebki stawowej i tkanek okołostawowych. Chrząstka, która w zdrowym stawie zapewnia gładką powierzchnię umożliwiającą bezbolesne ruchy, zaczyna tracić swoje właściwości amortyzujące. Jej ubytek prowadzi do tarcia powierzchni kostnych, pojawienia się mikrourazów i powstawania narośli kostnych (osteofitów), które jeszcze bardziej ograniczają ruchomość i wywołują ból.
Proces ten jest szczególnie niebezpieczny u psów predysponowanych do dysplazji – czyli takich, których anatomia stawu od początku nie była prawidłowa. Główka kości udowej nie przylega idealnie do panewki, a powierzchnie stawowe są nierówno obciążane. To właśnie ta nieprawidłowość stanowi punkt wyjścia do rozwoju zmian zwyrodnieniowych, które z wiekiem mogą przybierać na sile.
Kiedy zwyrodnienie stawów staje się problemem?
Osteoartroza może rozwijać się skrycie, przez długi czas nie dając wyraźnych objawów. Jednak gdy zmiany obejmują większą część stawu, a organizm nie jest już w stanie kompensować dysfunkcji, pojawiają się symptomy zauważalne nawet dla opiekuna bez doświadczenia weterynaryjnego. Do najczęstszych objawów należą:
- sztywność kończyn, szczególnie po dłuższym odpoczynku lub w chłodniejsze dni,
- trudności ze wstawaniem lub pokonywaniem schodów,
- kulejący chód, który może nasilać się po wysiłku,
- zmniejszenie aktywności i niechęć do spacerów,
- ograniczony zakres ruchu w stawie (np. brak możliwości pełnego wyprostu),
- reakcja bólowa przy dotyku stawu lub przy próbie ruchu,
- objawy agresji lub wycofania u psów zazwyczaj towarzyskich – wynikające z przewlekłego bólu.
Objawy te bywają często mylone z „naturalnym starzeniem się” psa, szczególnie u dużych ras. Tymczasem wiele psów w średnim wieku cierpi z powodu postępującej osteoartrozy, będącej następstwem wcześniej nierozpoznanej lub zignorowanej dysplazji.
Rezonans magnetyczny zwierząt w Warszawie
Twój pupil potrzebuje badania MRI? Nasz zespół jest to Twojej dyspozycji całodobowo.
Od dysplazji do zwyrodnienia – jak wygląda ten proces?
Dysplazja to zaburzenie struktury stawu, które powstaje już na etapie wzrostu. Gdy kości i chrząstki nie rozwijają się prawidłowo, staw ulega przeciążeniu. Jeśli pies należy do rasy predysponowanej, a dodatkowo jest karmiony nieprawidłowo lub zbyt intensywnie ćwiczy w młodym wieku, ryzyko rozwoju powikłań ortopedycznych rośnie dramatycznie.
Początkowo staw jedynie „nie pracuje idealnie” – nie powoduje bólu, nie ogranicza ruchu, a pies zachowuje się zupełnie normalnie. Jednak z każdym krokiem zużywa się nieprawidłowo obciążana chrząstka, co z czasem uruchamia reakcję zapalną. Organizm próbuje kompensować zmiany poprzez tworzenie tkanki włóknistej i dodatkowych struktur kostnych, co jednak tylko nasila problem. Tak właśnie z dysplazji rozwija się pełnoobjawowa osteoartroza.
Diagnostyka zwyrodnienia – jak rozpoznać osteoartrozę?
Rozpoznanie osteoartrozy opiera się na szczegółowym wywiadzie, badaniu klinicznym oraz diagnostyce obrazowej. Lekarz weterynarii ocenia m.in. zakres ruchomości stawu, reakcję bólową, napięcie mięśniowe oraz ewentualne deformacje kończyny.
Podstawowym badaniem jest zdjęcie rentgenowskie (RTG), które pozwala ocenić zwężenie szpary stawowej, obecność osteofitów oraz przebudowę kości. W bardziej zaawansowanych przypadkach, lub gdy potrzebna jest precyzyjna ocena stanu chrząstki i struktur wewnątrzstawowych, wykonuje się tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.
Warto wspomnieć, że u psów z podejrzeniem dysplazji stawu biodrowego warto wcześniej przeprowadzić specjalistyczne badania przesiewowe już w młodym wieku – wiele z nich pozwala na wykrycie problemu jeszcze zanim pojawią się objawy kliniczne.
Leczenie osteoartrozy – jakie są możliwości?
Leczenie zwyrodnienia stawów nie polega na cofnięciu zmian, lecz na ich spowolnieniu oraz łagodzeniu objawów. W zależności od zaawansowania choroby stosuje się leczenie farmakologiczne, dietetyczne, rehabilitacyjne, a w wybranych przypadkach – chirurgiczne.
Najczęściej stosowane są:
- leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (niesteroidowe leki przeciwzapalne),
- suplementy diety zawierające glukozaminę, chondroitynę, kwasy omega-3, kolagen typu II – wspomagające odbudowę chrząstki,
- preparaty z kwasem hialuronowym – wspierające „smarowanie” stawu,
- terapia komórkami macierzystymi lub osoczem bogatopłytkowym – w wybranych przypadkach.
Ważne jest również wprowadzenie specjalistycznej diety wspierającej zdrowie stawów, o kontrolowanej kaloryczności i z odpowiednimi dodatkami wspomagającymi regenerację chrząstki. Szczególnie u psów z nadwagą, która znacząco nasila przeciążenia biomechaniczne w obrębie stawów, redukcja masy ciała może przynieść wymierne efekty terapeutyczne – więcej o tym, jak nadmiar kilogramów wpływa na stawy, przeczytasz w artykule.
Ruch, rehabilitacja, fizjoterapia – klucz do poprawy komfortu
Jednym z najważniejszych elementów leczenia i profilaktyki osteoartrozy jest ruch – ale odpowiednio zaplanowany i dostosowany do możliwości psa. Unikanie nadmiernego wysiłku i przeciążeń to jedno, ale całkowity brak aktywności działa równie destrukcyjnie.
Dobrze zaplanowany program rehabilitacyjny, najlepiej we współpracy z zoofizjoterapeutą – może znacząco poprawić komfort życia psa. W praktyce stosuje się:
- hydroterapię (bieżnia wodna, pływanie) – odciążającą stawy i wzmacniającą mięśnie,
- laseroterapię i terapię TECAR – łagodzące stany zapalne,
- ćwiczenia propriocepcyjne i wzmacniające – poprawiające stabilizację i zakres ruchu.
Warto zaznaczyć, że rehabilitacja nie jest wyłącznie „luksusem” – w przypadku psów z osteoartrozą to często jedyna droga do zachowania sprawności bez konieczności stosowania dużych dawek leków przeciwbólowych.
Podsumowanie – osteoartroza nie musi odbierać psu radości życia
Zwyrodnienie stawów u psa, choć jest chorobą przewlekłą i postępującą, może być skutecznie kontrolowane – szczególnie jeśli jego przyczyną jest wcześniej zdiagnozowana dysplazja. Odpowiednia opieka weterynaryjna, aktywne działanie ze strony opiekuna, dieta, rehabilitacja i leczenie farmakologiczne to elementy, które pozwalają zachować dobrą jakość życia na wiele lat.
Nie lekceważ objawów takich jak sztywność, niechęć do spacerów czy kulawizna – mogą to być pierwsze symptomy osteoartrozy, a szybka reakcja pozwala opóźnić rozwój choroby. Pamiętaj też, że dysplazja to nie wyrok, a odpowiednio prowadzony pies, nawet z diagnozą osteoartrozy, może cieszyć się sprawnością, ruchem i codzienną radością życia.
