Wypadanie rzepki u psów, czyli zwichnięcie rzepki, to jedno z częstszych schorzeń ortopedycznych spotykanych u małych i średnich ras, choć wcale nie omija również większych czworonogów. Dla opiekuna psa ten problem może początkowo wydawać się błahy, bo „czasem przeskoczy łapka”, ale z punktu widzenia lekarza weterynarii to dolegliwość, która może prowadzić do poważnych konsekwencji: od chronicznego bólu, przez zmiany zwyrodnieniowe, aż po trwałe zaburzenia chodu. Warto więc wiedzieć, jak rozpoznać objawy, kiedy zgłosić się do specjalisty i jakie są możliwości leczenia.

Czym właściwie jest wypadanie rzepki?

Rzepka (czyli kolano psa) to niewielka kość znajdująca się w obrębie stawu kolanowego, osadzona w ścięgnie mięśnia czworogłowego uda. Jej główną funkcją jest stabilizacja i prowadzenie mechaniki wyprostnej kończyny. W warunkach prawidłowych rzepka „ślizga się” po specjalnym rowku w kości udowej, który utrzymuje ją w osi ruchu. Gdy z jakiegoś powodu rzepka zaczyna przemieszczać się poza ten rowek, mówimy o jej wypadaniu.

U psów najczęściej spotykamy tzw. zwichnięcie przyśrodkowe rzepki – rzepka przemieszcza się do wnętrza kończyny, w kierunku drugiej łapy. Zwichnięcie boczne, czyli przemieszczenie na zewnątrz, zdarza się rzadziej, głównie u psów większych ras. Wypadanie rzepki może być jednostronne lub obustronne i mieć charakter wrodzony lub nabyty (np. po urazie, złamaniu czy przeciążeniu).

Które psy są najbardziej narażone?

Zwichnięcie rzepki występuje najczęściej u psów ras miniaturowych i małych m.in. yorkshire terrierów, pomeranianów, chihuahua, shih tzu czy pudli toy. Problem ten ma charakter dziedziczny, co oznacza, że nieprawidłowości w budowie stawu kolanowego mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie. U ras dużych wypadanie rzepki może być związane z urazami, zaburzeniami wzrostu lub nieprawidłowym rozwojem układu kostnego.

Jakie są objawy wypadania rzepki?

Objawy wypadania rzepki bywają zaskakująco subtelne, zwłaszcza w początkowej fazie choroby. Wielu opiekunów zgłasza się do lekarza dopiero wtedy, gdy pies zaczyna wyraźnie kuleć lub odczuwać ból. Tymczasem już dużo wcześniej można zaobserwować sygnały, które świadczą o nieprawidłowościach w obrębie stawu kolanowego:

• epizodyczne „podskakiwanie” na jednej nodze (łapa zostaje uniesiona na kilka kroków, po czym pies wraca do normalnego chodu),
• nagła kulawizna, która ustępuje samoistnie po kilku minutach,
• niechęć do biegania, wskakiwania na kanapę czy schody,
• sztywność kończyny po odpoczynku,
• nieprawidłowe ustawienie tylnych kończyn w czasie chodzenia lub stania,
• zauważalna rotacja łapy do wewnątrz,
• ból przy zginaniu lub prostowaniu kolana.

W zaawansowanym stadium choroby pies może odczuwać stały dyskomfort, kulawizna może być obecna niemal cały czas, a nieleczone zwichnięcie prowadzi do przeciążenia innych stawów i rozwoju wtórnej choroby zwyrodnieniowej.

Klasyfikacja stopnia zwichnięcia

W praktyce weterynaryjnej stosuje się czterostopniową skalę, która pozwala ocenić nasilenie zwichnięcia:

Stopień I – rzepka przemieszcza się poza rowek tylko przy silnym ucisku; samoistnie wraca na miejsce.

Stopień II – rzepka samodzielnie wypada i wraca do rowka przy poruszeniu kończyną.

Stopień III – rzepka pozostaje poza rowkiem przez większość czasu, ale można ją mechanicznie odprowadzić.

Stopień IV – rzepka jest stale zwichnięta, nie daje się odprowadzić, a układ stawowy jest zniekształcony.

Ocena stopnia zwichnięcia jest kluczowa w doborze leczenia i rokowaniu. Warto pamiętać, że nieleczone przypadki wyższych stopni prowadzą do trwałych zmian w stawie i często uniemożliwiają powrót do pełnej sprawności bez interwencji chirurgicznej.

Diagnostyka – jak potwierdzić wypadanie rzepki?

Podstawą rozpoznania jest dokładne badanie kliniczne przeprowadzone przez lekarza weterynarii obejmujące ocenę chodu, palpacyjne badanie kończyn oraz próby przemieszczania rzepki. W przypadkach wątpliwych lub w celu zaplanowania zabiegu chirurgicznego konieczne może być wykonanie badań obrazowych:

• RTG kończyn miednicznych – w pozycji standardowej i osiowej,
• RTG funkcjonalne (pod obciążeniem) – pozwala ocenić stabilność stawu,
• tomografia komputerowa (TK) – przy zaawansowanych zmianach anatomicznych.

Nie zawsze jednak obrazowanie daje pełną odpowiedź – decyzja o sposobie leczenia opiera się przede wszystkim na obserwacji objawów klinicznych i doświadczeniu lekarza.