Dysplazja stawów u psów, choć często kojarzona głównie z dużymi rasami, może dotknąć zwierzę w każdym wieku i o każdej wielkości. To schorzenie o charakterze rozwojowym, które prowadzi do nieprawidłowego kształtowania się powierzchni stawowych – najczęściej biodrowych i łokciowych. Z pozoru niewinne objawy, takie jak lekkie kulenie czy ospałość po spacerze, mogą być pierwszym sygnałem rozwijającego się problemu. Umiejętność ich zauważenia na wczesnym etapie jest kluczowa dla skutecznej terapii i zachowania komfortu życia psa.
Dysplazja – mechanizm choroby i jej rozwój
W zdrowym stawie kość udowa lub ramienna współpracuje idealnie z panewką, elementy stawowe są dopasowane, a chrząstka i torebka stawowa zapewniają bezbolesny ruch. U psa z dysplazją dochodzi do nieprawidłowego kontaktu tych struktur – staw staje się niestabilny, co skutkuje jego przeciążeniem, stanem zapalnym i postępującym zwyrodnieniem. Choć zmiany te rozwijają się stopniowo, ich skutki mogą być bardzo bolesne i nieodwracalne, prowadząc do wtórnej osteoartrozy – przewlekłej choroby zwyrodnieniowej stawów, która znacząco wpływa na jakość życia psa. Dowiedz się więcej o tym, czym jest dysplazja i jak ją rozpoznać.
Kiedy pojawiają się pierwsze objawy?
U części psów pierwsze symptomy występują już w wieku 4–6 miesięcy, szczególnie w okresie intensywnego wzrostu. U innych zwierząt choroba może rozwijać się skrycie i dać o sobie znać dopiero w dorosłości lub nawet na starość. To, kiedy pojawią się objawy kliniczne, zależy od wielu czynników, takich jak: predyspozycje rasowe, masa ciała, poziom aktywności fizycznej, sposób żywienia oraz, co niezwykle istotne, genetyki.
Charakterystyczne objawy dysplazji u psa
Objawy dysplazji bywają niespecyficzne, dlatego ważne jest, by nie ignorować nawet subtelnych sygnałów, które mogą świadczyć o rozwijającym się problemie. Oto symptomy, które powinny zwrócić uwagę opiekuna:
- Kulejący lub nieregularny chód, szczególnie po odpoczynku – pies przez pierwsze minuty może kuleć, a następnie „rozchodzić” dolegliwość.
- Problemy z wstawaniem – zwłaszcza po drzemce lub po dłuższym przebywaniu w jednej pozycji. Pies może wstawać niechętnie, powoli lub przy pomocy przednich kończyn.
- Niechęć do aktywności fizycznej – unikanie zabawy, biegania, skakania, niechętne wchodzenie po schodach lub do samochodu.
- Zmieniona postawa ciała – pies może przemieszczać ciężar ciała na przednie kończyny, by odciążyć tylne, co powoduje charakterystyczne „bujanie” w chodzie.
- Objawy bólowe – wrażliwość na dotyk w okolicy bioder lub łokci, jęki, warczenie przy próbie podniesienia lub ułożenia psa.
- Ograniczenie ruchomości – trudności przy rozciąganiu kończyn, sztywność stawów.
- Zanik mięśni – przy dłuższym trwaniu problemu można zauważyć osłabienie i zanik mięśni pośladkowych lub udowych.
Dlaczego nie każdy pies kuleje?
Co ciekawe, nie każdy pies z zaawansowaną dysplazją będzie wyraźnie kulał. Niektóre psy, zwłaszcza te o wysokim progu bólu lub z mocno rozwiniętym umięśnieniem, długo kompensują ubytek funkcji chorego stawu. Często to właśnie zanik mięśni, subtelna zmiana chodu lub mniejszy entuzjazm podczas spaceru są pierwszymi oznakami problemu. Właściciele psów często mylnie przypisują te objawy „lenistwu”, „starzeniu się” lub „gorszemu dniu” pupila, tymczasem może to być cichy początek postępującego schorzenia.
Objawy – w zależności od lokalizacji zmian
W zależności od tego, czy dysplazja dotyczy stawów biodrowych czy łokciowych, objawy mogą się różnić. W dysplazji stawu biodrowego dominuje niechęć do biegania i wskakiwania oraz sztywność po odpoczynku. W przypadku stawu łokciowego pies może wykazywać utykanie na jedną z przednich łap, szczególnie po intensywnej aktywności.
U niektórych psów dochodzi do dysplazji obu lokalizacji jednocześnie, co skutkuje bardziej uogólnionymi zaburzeniami chodu i znacznym ograniczeniem aktywności. Przypadki te są trudniejsze diagnostycznie i terapeutycznie, dlatego tak ważne jest szybkie wdrożenie badań obrazowych.
Co może nasilić objawy dysplazji?
Objawy dysplazji mogą się nasilać w okresie intensywnego wzrostu, po wysiłku fizycznym lub przy zwiększonej masie ciała psa. Szczególnie szczenięta ras dużych, które w krótkim czasie zyskują dużo masy, są bardzo narażone. Niewłaściwe żywienie, nadmiar wapnia w diecie, brak suplementacji wspierającej stawy, a także nadaktywność w młodym wieku to czynniki, które znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia objawów.
Warto pamiętać, że czynniki te choć istotne nie są przyczyną pierwotną dysplazji. Schorzenie to ma podłoże genetyczne, a wymienione elementy jedynie przyspieszają jego ujawnienie się. Dowiedz się więcej o czynnikach ryzyka dysplazji.
Jak postępować, gdy pojawią się objawy?
Pojawienie się jednego z objawów nie musi od razu oznaczać dysplazji, ale powinno być sygnałem do konsultacji z lekarzem weterynarii. Kluczowe jest wykonanie badań obrazowych – najczęściej zdjęcia RTG w odpowiednich projekcjach, czasem uzupełnionych o tomografię komputerową. Wczesne rozpoznanie pozwala wdrożyć działania wspomagające, zanim rozwiną się trwałe zmiany zwyrodnieniowe.
W zależności od wieku psa, stopnia zaawansowania zmian i poziomu objawów bólowych, możliwe są różne opcje leczenia – od farmakoterapii, przez rehabilitację, aż po zabiegi chirurgiczne, takie jak osteotomia miednicy czy wszczepienie protezy biodra.
Czy objawy są zawsze jednoznaczne?
Nie. Wiele objawów dysplazji może przypominać inne problemy ortopedyczne, neurologiczne lub metaboliczne. Kulawizny mogą wynikać np. z urazów więzadeł, zerwania mięśni, spondylozy czy nawet boreliozy. Dlatego nie należy stawiać diagnozy na podstawie objawów obserwowanych w domu – to lekarz weterynarii, na podstawie wywiadu, badania klinicznego i wyników badań obrazowych, może potwierdzić lub wykluczyć dysplazję.
Co dalej – opieka nad psem z objawami dysplazji
Dla psów, u których rozpoznano objawy dysplazji, niezwykle istotna jest kompleksowa opieka. Wprowadzenie odpowiedniej diety, redukcja masy ciała, suplementacja preparatami wspierającymi chrząstkę stawową i systematyczna fizjoterapia mogą znacznie poprawić jakość życia zwierzęcia. Doskonałe efekty daje m.in. hydroterapia, która wzmacnia mięśnie bez przeciążania stawów, oraz terapia TECAR – technologia głębokiego ciepła, poprawiająca ukrwienie tkanek i zmniejszająca ból.
U psów z zaawansowaną dysplazją możliwe jest wdrożenie leczenia operacyjnego, decyzja o zabiegu podejmowana jest indywidualnie, w zależności od stanu zdrowia psa, wieku i stylu życia.
Podsumowanie
Objawy dysplazji u psów bywają subtelne, zwłaszcza na początku. Ich zignorowanie może prowadzić do zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych i rozwoju przewlekłej osteoartrozy. Dlatego każdy właściciel psa – zwłaszcza ras predysponowanych, takich jak labradory, owczarki niemieckie, rottweilery czy berneńskie psy pasterskie – powinien mieć świadomość, jakie symptomy mogą świadczyć o rozwijającym się problemie.
Jeśli zauważysz, że Twój pies unika ruchu, kuleje, wstaje z trudem lub jego sposób poruszania się się zmienił – nie czekaj. Wczesna diagnostyka i odpowiednio dobrana terapia to szansa na aktywne, bezbolesne życie nawet przy potwierdzonej dysplazji.
