W codziennych rozmowach właścicieli psów nie brakuje momentów, kiedy pada pytanie: „Czy pies w ogóle ma kolana?”. To wbrew pozorom całkiem zasadne pytanie, biorąc pod uwagę odmienną budowę anatomiczną kończyn zwierząt czworonożnych w porównaniu z ludzkimi. Psy nie chodzą w pozycji wyprostowanej, a ich stawy – mimo że anatomicznie podobne – działają w nieco innych osiach. Dlatego dziś przyjrzymy się bliżej temu, czym dokładnie jest kolano u psa, jak jest zbudowane, jakie pełni funkcje i co może pójść nie tak, jeśli ten delikatny mechanizm zawiedzie.
Staw kolanowy u psa – gdzie się znajduje i z czego się składa?
Staw kolanowy, choć często utożsamiany wyłącznie z człowiekiem, występuje również u psów. To połączenie pomiędzy kością udową a kością piszczelową, wspomagane przez rzepkę i złożony aparat więzadłowy. Kolano znajduje się w tylnych kończynach psa – dokładnie w miejscu, gdzie kończyna „załamuje się do tyłu”, czyli poniżej uda, ale powyżej stawu skokowego. Gdy pies siada, zginając tylne łapy, właśnie w stawie kolanowym dochodzi do zgięcia.
Anatomia kolana psa obejmuje wiele struktur, z których każda ma swoją unikalną rolę:
- Kość udowa – górna część stawu, łącząca się z miednicą.
- Kość piszczelowa – dolna część stawu, prowadząca w kierunku stawu skokowego.
- Rzepka – kostna struktura wchodząca w skład stawu kolanowego, osadzona w ścięgnie mięśnia czworogłowego uda.
- Więzadła krzyżowe (przednie i tylne) – odpowiadają za stabilizację stawu w osi przód-tył.
- Więzadła poboczne – stabilizują kolano w osi bocznej.
- Łąkotki – chrząstki amortyzujące, znajdujące się między powierzchniami stawowymi.
Staw kolanowy psa, mimo że niewielki w porównaniu z ludzkim, musi znosić ogromne obciążenia. To właśnie przez kolano przenoszony jest ciężar ciała podczas biegu, skoku, gwałtownego skrętu czy zmiany kierunku ruchu.
Ruchomość i funkcje stawu kolanowego u psa
Staw kolanowy psa jest złożonym stawem zawiasowym – umożliwia głównie zginanie i prostowanie kończyny, ale w ograniczonym stopniu także ruchy rotacyjne. Funkcja tego stawu jest kluczowa dla sprawności ruchowej psa, od płynnego chodu, przez galop, aż po zdolność do wykonywania zrywów i podskoków.
Ruch kolana wspierany jest przez silną grupę mięśni udowych, które napędzają zgięcie i wyprost kończyny. To właśnie te mięśnie, wspólnie z odpowiednim napięciem więzadeł i nienaruszoną strukturą łąkotek, odpowiadają za to, że pies porusza się sprawnie i bez bólu.
Kolano to również staw szczególnie podatny na kontuzje – zarówno u psów sportowych, jak i towarzyszących. Niektóre z nich są efektem wypadków, inne wynikają z predyspozycji anatomicznych czy nieprawidłowego rozwoju stawu.
Poradnia ortopedyczna dla zwierząt w Warszawie
Twój pupil potrzebuje weterynaryjnej konsultacji ortopedycznej? Nasz zespół jest to Twojej dyspozycji całodobowo.
Choroby i urazy kolana u psów
Staw kolanowy to jedno z najczęściej diagnozowanych miejsc schorzeń ortopedycznych u psów. Wśród najczęstszych problemów spotykanych w praktyce klinicznej wymienia się:
- Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) – najczęstszy uraz kolana, powodujący niestabilność stawu, ból i kulawiznę. Często wymaga leczenia chirurgicznego (np. metodą TPLO).
- Zwichnięcie rzepki – najczęściej występuje u małych ras (np. yorkshire terrier, chihuahua, pomeranian). Rzepka przemieszcza się poza rowek bloczkowy, co prowadzi do utykania i bólu.
- Zwyrodnienie stawu kolanowego – pojawia się u psów starszych, po urazach lub u psów z nadwagą. Powoduje ograniczenie ruchomości i przewlekły ból.
- Złamania i urazy łąkotek – rzadziej diagnozowane, ale równie bolesne i wymagające leczenia chirurgicznego.
Wszystkie te schorzenia mogą prowadzić do przewlekłej kulawizny i znacznego obniżenia jakości życia psa. Dlatego tak ważne jest szybkie reagowanie na niepokojące objawy.
Jak rozpoznać problemy z kolanem u psa?
Właściciel psa może zaobserwować kilka niepokojących objawów, które mogą wskazywać na problemy ze stawem kolanowym:
- Kulawizna – szczególnie po wysiłku lub rano po odpoczynku.
- Zmieniony sposób poruszania się – tzw. „podskakiwanie” na trzech łapach.
- Sztywność kończyny, niechęć do biegania, wskakiwania do auta czy na kanapę.
- Wrażliwość na dotyk w okolicy kolana, czasem obrzęk lub ocieplenie stawu.
- Zmniejszona masa mięśniowa uda – efekt przewlekłego odciążania chorej kończyny.
W przypadku jakichkolwiek podejrzeń warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem weterynarii, który wykona badanie kliniczne oraz w razie potrzeby – diagnostykę obrazową (RTG, USG, tomografię).
Profilaktyka i wsparcie zdrowia stawu kolanowego
Dobra wiadomość jest taka, że wiele problemów ze stawami, w tym z kolanami można w dużej mierze zapobiec. Profilaktyka opiera się na kilku podstawowych zasadach:
- Utrzymywanie prawidłowej masy ciała psa – nadwaga to jeden z głównych czynników przeciążających stawy.
- Unikanie intensywnego wysiłku fizycznego u młodych psów w okresie wzrostu.
- Odpowiednia dieta bogata w składniki wspomagające zdrowie stawów, takie jak kwasy omega-3, glukozamina, chondroityna i kolagen.
- Regularna aktywność fizyczna – dostosowana do wieku i kondycji psa.
- Konsultacje z fizjoterapeutą i wdrażanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie stabilizujące stawy.
W przypadku psów ras predysponowanych do schorzeń kolanowych warto rozważyć wykonanie badań ortopedycznych jeszcze w wieku szczenięcym, by zawczasu zidentyfikować ewentualne nieprawidłowości.
Fizjoterapia i leczenie schorzeń kolanowych
Nowoczesna medycyna weterynaryjna oferuje szeroki wachlarz metod wspierających leczenie problemów kolanowych. W zależności od diagnozy, lekarz może zaproponować terapię zachowawczą, farmakologiczną, rehabilitację lub zabieg chirurgiczny.
W terapii zachowawczej ogromną rolę odgrywa fizjoterapia weterynaryjna, szczególnie:
- hydroterapia (bieżnia wodna),
- laseroterapia i magnetoterapia,
- ćwiczenia propriocepcyjne,
- masaż tkanek głębokich.
W przypadkach urazów więzadeł lub poważnych zwyrodnień stawu często niezbędna jest interwencja chirurgiczna. Zabiegi takie jak TPLO (osteotomia poziomu piszczelowego) czy rekonstrukcja więzadeł umożliwiają odzyskanie sprawności ruchowej i znaczną poprawę komfortu życia psa.
Podsumowanie
Psy, podobnie jak ludzie, posiadają kolana – stawy kolanowe, które pełnią kluczową rolę w ich poruszaniu się. Choć ich anatomia może na pierwszy rzut oka wydawać się inna, funkcjonalność i podatność na urazy są bardzo podobne do tych występujących u ludzi.
Świadomość właścicieli w zakresie budowy i funkcji stawu kolanowego pozwala szybciej reagować na pierwsze objawy problemów, a także wdrażać działania profilaktyczne, zanim dojdzie do poważnych uszkodzeń. Odpowiednia dieta, ruch, kontrola wagi i szybka diagnostyka – to filary zdrowia kolan u psa.
Dbanie o kolana psa to nie tylko kwestia wygody – to realna inwestycja w jego długie, sprawne i bezbolesne życie.
Poradnia ortopedyczna dla zwierząt w Warszawie
Twój pies potrzebuje weterynaryjnej konsultacji ortopedycznej? Nasz zespół jest to Twojej dyspozycji całodobowo.
